Modele

Ostatnio było smutno. Nostalgicznie. Dzisiaj będzie weselej. Użyteczniej.

Będziemy składać modele. Szykujcie klej.

Żartuję.

Ten odcinek prezentuje 5 modeli mentalnych, których używanie może wspierać podejmowanie decyzji.

Będzie o:

• Myśleniu,
• Perspektywie,
• Kartce,
• Kompetencji,
• Drugiej Stronie.

Zaczynamy.

Inwersja, czyli model odwróconego myślenia

Rozwiązywać problemy można na przykład patrząc na nie z innej, negatywnej perspektywy. O co chodzi? Zamiast zastanawiać się co muszę zrobić, aby osiągnąć cel zadaj sobie pytanie, co sprawi, że tego celu nie osiągnę.

Jan Twardowski wykorzystał inwersję. Wiedział, że jak trafi do Rzymu, to diabeł zawinie jego duszę. Dlatego omijał Rzym.

Podobnie jak staniesz przed problemem pokroju: co zrobić, aby poprawić sytuację ludności w Indiach, to rozwiązaniem może być unikanie robienia tego, co może ją pogorszyć. I właśnie to drugie jest naszą drogą do celu.

Pomimo naszych najlepszych intencji, myślenie do przodu zwiększa prawdopodobieństwo wyrządzenia szkody (tzw. jatrogenia). Myślenie do tyłu, nazywane unikaniem subtraktywnym lub inwersją, ma mniejsze szanse na wyrządzenie szkody.

Przykład z życia: W latach 80-tych IBM dominował rynek komputerów. Zamiast pytać "Jak utrzymać pozycję?", powinni byli zapytać "Co może nas zniszczyć?". Nie zrobili tego i przegapili rewolucję PC.

Jak stosować: Zadawaj sobie pytania dotyczące problemu nie tylko te, które wydają się oczywiste, ale przede wszystkim te, które pozwalają nam rozwiązać problem "od drugiej strony".

Więcej o Inwersji piszę poniżej.

Długa Perspektywa

Chcąc nie chcąc mamy tendencję do skupiania się na tym, co jest tu i teraz. Na przykład teraz nie mogę rozwiązać tego problemu, teraz jestem zły, teraz czuję się tak i tak.

Natomiast to co się liczy na dłuższą metę to fakt, jak spojrzymy na siebie i problem, który mamy, w perspektywie 10 lat. Wiele z nich będzie miało znaczenie, jednak przy okazji będą też czymś co w dłuższej perspektywie było tylko spowolnieniem, kryzysem.

Przykład z życia: W 1945 roku, tuż po zakończeniu II wojny światowej, gdy Japonia leżała w ruinach, dwóch młodych inżynierów postanowiło założyć firmę. Na początku nie mieli nawet własnego biura - pracowali w zrujnowanym sklepie w Tokio, używając prowizorycznego sprzętu do naprawy radia.

Co ciekawe, gdy tworzyli firmę, nie skupili się na szybkim zysku czy doraźnych celach. Zamiast tego, Ibuka napisał dokument zatytułowany "Cele i zasady założycielskie", w którym przedstawił długoterminową wizję. Jego głównym celem było "stworzenie miejsca pracy, gdzie inżynierowie mogą czuć satysfakcję z postępu technologicznego i swojej pracy dla społeczeństwa." Znasz tę firmę. To Sony.

Jak stosować: Gdy pojawia się problem, zapisuj: "Jak będę patrzył na to za 10 lat? Czego mnie to nauczy?". Regularnie.

Czerwona Karta

Życie to proces. Taki, który składa się z mniejszych procesów. Tym samym niepowodzenia są wpisane i w życie, i w proces.

Odnoszenie sukcesu nie jest linearne. Wymaga systematyczności oraz przegrywania.

Przykład z życia: W baseballu nawet najlepsi zawodnicy trafiają piłkę tylko lub aż w 30% przypadków. Konstatacja jest prosta, 70% przypadków to pudła.

Jak stosować: Znowu starać się zapisywać: 1. Co poszło nie tak. 2. Czego się nauczyłem. 3. Jak to wykorzystam.

Koło kompetencji

Każdy ma jakieś mocne i te trochę słabsze strony. To co pomaga, to określenie gdzie leżą nasze kompetencje. Następnie skupienie się na tym, co wiemy i potrafimy. Można je określić odpowiadając na cztery pytania - dobrze jeżeli nie jest tylko nasza projekcja, czyli:

1. Co przychodzi Ci naturalnie?
2. W czym inni proszą Cię o pomoc?
3. Co robisz szybciej niż inni?
4. Gdzie masz udokumentowane sukcesy?

Przykład z życia: Znani inwestorzy jak np. Peter Lynch czy Warren Buffet kierują się prostą zasadą. Inwestują w te firmy, których biznes rozumieją. Bill Gates porzucił Harvard, bo wiedział lub przynajmniej czuł, że jego prawdziwe kompetencje są w zakresie programowania.

Jak stosować: Znajdź odpowiedzi na pytania powyżej. Skupiaj się na swoich mocnych stronach. Dodatkowy plus jest taki, że zwizualizujesz braki, które możesz, choć nie musisz, zlikwidować.

Druga Strona

Nie jesteśmy sami na świecie. Jednak jedną z trudniejszych umiejętności, szczególnie w sytuacjach dla nas trudnych, jest zrozumienie drugiej strony. Przeprowadzenie retrospektywy sytuacji.

Przykład z życia: Gdy otrzymujemy odmowę powinniśmy przynajmniej postarać się zastanowić jakie ktoś kto nam odmawia ma ograniczenia, czego szuka i czego potrzebuje?

Jak stosować: Rozrysowanie sobie sytuacji w oparciu o to:

1. Co się stanie bezpośrednio po danej sytuacji?
2. Co się stanie w konsekwencji tego?
3. Jakie będą konsekwencje konsekwencji?

Wszystkie powyższe to nie jest jednorazowe ćwiczenie, ale sposób myślenia, który należy rozwijać. Pamiętaj też, że najlepsze rezultaty osiąga się, łącząc różne modele. Tych z kolei jest znacznie więcej.

Nikt nie chce być biedny i nikt nie chce być nieszczęśliwy. Ale nie można być bogatym bez cierpliwości, ani szczęśliwym bez akceptacji. - Warren Buffett

Jeżeli temat Cię zainteresował to szukaj wiedzy tutaj:

• "Poor Charlie's Almanack",
• "Seeking Wisdom: From Darwin to Munger" - Peter Bevelin,
• "The Psychology of Psychology" - Daniel Kahneman,
• "Principles" - Ray Dalio,
• "The Great Mental Models" - Shane Parrish.

I z tym Cię zostawiam. Do następnego.